W prawidłowo funkcjonującej rodzinie, dziecko od pierwszego miesiąca życia otaczane jest należytą troską i opieką, obserwuje dorosłych i to od nich uczy się pojmowania świata. Zwrot “prawidłowo funkcjonująca” jest tu jednak kluczowy — jeśli dziecko schodzi na drugi plan, jest wychowywane w rodzinie dysfunkcyjnej lub w domu dziecka, narażone jest na wystąpienie RAD, czyli reaktywnego zaburzenia przywiązania.

Jak powstaje RAD?

Występowanie RAD charakterystyczne jest dla dzieci z rodzin nieprawidłowo funkcjonujących, ale i wychowujących się w domu dziecka, z racji faktu, że problemy dzieci adoptowanych bardzo często związane są z brakiem właściwego wzorca w dzieciństwie. Samo zaburzenie powstaje w sytuacji, w której maluch nie doświadcza należytej troski i opieki ze strony dorosłych, w wyniku czego jego poczucie bezpieczeństwa i potrzeba tworzenia bliskich więzi z opiekunem zostaje mocno zachwiana. Z tego właśnie powodu adopcja chłopca lub dziewczynki, która doświadcza zaburzeń więzi wymaga wsparcia specjalistów, przynajmniej na początkowym etapie.

Na czym polega reaktywne zaburzenie więzi?

Zespół zaburzeń więzi najczęściej polega na nieprawidłowym nawiązywaniu więzi społecznych, przy czym można je podzielić na dwie kategorie. Pierwsza z nich to zaburzenia z tak zwanych zahamowaniem — w tej sytuacji dziecko nie potrafi nawiązywać relacji, nie uczestniczy w aktywnościach grupowych, unika interakcji z rówieśnikami. Drugą stanowi zaburzenie z odhamowaniem, będące przeciwieństwem pierwszego — w tym wypadku maluch lgnie do każdej, nawet nowo poznanej osoby, nie różnicuje osób dobrze znanych od obcych i desperacko walczy o uwagę otoczenia. Charakterystyczne jest to, że zaburzenia więzi zawsze pojawiają się do piątego roku życia.

Objawy zespołu zaburzeń więzi

Szczegółowe objawy różnią się w zależności od tego, czy zespół przebiega z zahamowaniem czy odhamowaniem, można jednak wyróżnić szereg cech, które charakteryzują dzieci doświadczające tego typu problemów. Przede wszystkim, maluchy mają problemy w nauce i trudności w skupieniu uwagi, nie potrafią także tworzyć więzi z rówieśnikami czy opiekunami, wydają się albo bardzo obojętne albo aż zanadto zaangażowane. Często doświadczają wybuchów agresji, skierowanej nie tylko wobec przypadkowych osób, ale też opiekunów, a czasem nawet zwierząt czy przedmiotów. Dzieci, które doświadczają RAD mogą także wykazywać zachowania autodestrukcyjne, takie jak kradzieże, okaleczenia czy nałogowe kłamstwa, a przy tym nie odczuwają wyrzutów sumienia.

Gdzie szukać pomocy?

Obecność zespołu zaburzeń więzi u dziecka adoptowanego bezwzględnie wymaga konsultacji specjalistów, a w przypadku postawienia diagnozy, opieki psychologicznej i systematycznej pracy rodziców lub opiekunów oraz pacjenta. Pomocna okazać się może także fundacja pomocy dzieciom, w których pociechy mogą uczyć się prawidłowych reakcji w określonych sytuacjach i integrować z rówieśnikami. Fundacja tego typu działa w każdym większym mieście i stanowi bezpieczną przystań zarówno dla dzieci jak i ich opiekunów.